Nhận diện, đấu tranh chống lại các luận điệu xuyên tạc bản chất khoa học, cách mạng, ý nghĩa thời đại của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay

 

 TS. Nguyễn Thị Thu Hà 

Khoa Chính trị - Tâm lý - Giáo dục học

Đương thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá rất cao vai trò, tầm vóc, tính khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin. Người đã xác định Đảng ta lấy chủ nghĩa Mác-Lênin là kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng ta, nhờ đó con đường đấu tranh giành độc lập của dân tộc được hoàn thành. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, các thế lực thù địch với âm mưu lật đổ chính quyền, lật đổ sự lãnh đạo của Đảng ta, xóa bỏ chế độ XHCN ở nước ta nên chúng tìm mọi cách bôi nhọ, nói xấu, xuyên tạc chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.  Do đó, nhiệm vụ quan trong của mỗi tổ chức Đảng, mỗi cán bộ, đảng viên và lực lượng nhân dân cần đề cao cảnh giác, chủ động nhận diện và đấu tranh chống lại các luận điệu xuyên tạc bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

V.I.Lênin từng đánh giá về tính khoa học, cách mạng của chủ nghĩa C.Mác: “Toàn bộ thiên tài của Mác chính là ở chỗ ông đã giải đáp được những vấn đề mà tư tưởng tiên tiến của nhân loại đã nêu ra... Học thuyết của C.Mác là học thuyết vạn năng vì nó là một học thuyết chính xác. Nó là một học thuyết hoàn bị và chặt chẽ; nó cung cấp cho người ta một thế giới quan hoàn chỉnh, không thỏa hiệp với bất cứ một sự mê tín nào, một thế lực phản động nào, một hành vi nào bảo vệ sự áp bức của tư sản” {5}. 

 

      Vậy bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin được thể hiện ở những nội dung nào?

Trong di sản lý luận đồ sộ của C.Mác để lại có thể nêu bật ba cống hiến khoa học chủ yếu sau đây:

Một là, C.Mác đã thực hiện một cuộc cách mạng trong toàn bộ quan niệm về lịch sử thế giới.

Thật vậy, C.Mác là người đầu tiên đã áp dụng phép biện chứng duy vật do chính ông xây dựng vào việc nghiên cứu lịch sử, làm cho chủ nghĩa duy vật trở thành hoàn bị, triệt để. V.I.Lênin đã khẳng định: “Chủ nghĩa duy vật lịch sử của Mác là thành tựu vĩ đại nhất của tư tưởng khoa học. Một lý luận khoa học hết sức hoàn chỉnh và chặt chẽ đã thay cho sự lộn xộn và sự tùy tiện vẫn ngự trị từ trước đến nay trong các quan niệm về lịch sử và chính trị.” {5}.

Hai là, C.Mác đã phát hiện ra quy luật đặc thù của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và của xã hội tư bản do phương thức đó đẻ ra.

Với những phát hiện của C.Mác, quan hệ giữa tư bản và lao động đã được giải thích triệt để. C.Mác đã tìm ra bí mật của phương thức bóc lột chủ nghĩa tư bản, chỉ ra cơ chế, động lực tồn tại và phát triển của xã hội tư bản là bóc lột giá trị thặng dư. Quy luật giá trị thặng dư là quy luật tuyệt đối của chủ nghĩa tư bản. C.Mác chỉ rõ mâu thuẫn cơ bản của xã hội tư bản là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất ngày càng xã hội hóa cao với chế độ chiếm hữu tư nhân chủ nghĩa tư bản đối với tư liệu sản xuất, mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân và những người lao động làm thuê với giai cấp tư sản. Do đó, cũng như đối với các xã hội có giai cấp trước đây, trong xã hội tư bản, đấu tranh giai cấp không biến mất mà chỉ thay đổi hình thức.

Ba là, C.Mác đã đặt nền móng cho chủ nghĩa xã hội khoa học - học thuyết về giải phóng giai cấp công nhân, giải phóng loài người khỏi áp bức.

C.Mác là người đầu tiên làm cho giai cấp vô sản có ý thức về những điều kiện tự giải phóng. V.I Lênin đã từng nhấn mạnh rằng, điểm cốt yếu của học thuyết Mác là soi sáng vai trò lịch sử của giai cấp vô sản là người xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa thay thế xã hội tư bản. Hai ông đã làm rõ các điều kiện lịch sử và các tiền đề tư tưởng, văn hóa của sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản, chỉ ra những nhiệm vụ chủ yếu có tính quy luật mà các chính đảng vô sản cần thực hiện để hoàn thành sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa.

C.Mác phân tích một cách khoa học quá trình phát triển của xã hội mới và dự báo về hai giai đoạn của xã hội cộng sản tương lai. Bởi vì, xã hội cộng sản, vừa thoát thai từ xã hội tư bản nên không thể bước ngay vào giai đoạn cao tức giai đoạn xã hội cộng sản “đã phát triển trên cơ sở của chính nó”, nó phải trải qua giai đoạn đầu hay giai đoạn thấp của xã hội cộng sản, mà “về mọi phương diện nó còn mang những dấu vết của xã hội đã sản sinh ra nó”.  

Giải phóng và phát triển con người là mục tiêu cao cả của hoạt động cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin. C.Mác chỉ ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là không chỉ giải phóng mình, mà đồng thời giải phóng cho tất cả các giai tầng xã hội khác khỏi mọi hình thức áp bức, bóc lột và tha hóa. Vì vậy, các ông luôn nhất quán với quan điểm biện chứng giữa giải phóng con người, giải phóng giai cấp và giải phóng nhân loại. C.Mác từng nói: “phải lật đổ tất cả những quan hệ trong đó con người là một sinh vật bị làm nhục, bị nô dịch, bất lực, bị khinh rẻ” {6}.  

C.Mác xác định, sự nghiệp giải phóng nhân loại thống nhất với sự nghiệp giải phóng giai cấp công nhân mà giai cấp công nhân là đội tiên phong của sự nghiệp giải phóng đó. Chính vì vậy, toàn bộ sự nghiệp khoa học và cách mạng của ông đều giành cho việc giáo dục, tổ chức giai cấp công nhân để làm cho giai cấp công nhân có ý thức về điều kiện, tiền đề giải phóng mình, đồng thời giải phóng toàn nhân loại.

Cái mới mà C.Mác đã làm là chứng minh rằng: “1. Sự tồn tại của các giai cấp chỉ gắn với những giai đoạn phát triển lịch sử nhất định của sản xuất; 2. Đấu tranh giai cấp tất yếu dẫn đến chuyên chính vô sản; 3. Bản thân nền chuyên chính này chỉ là bước quá độ tiến tới thủ tiêu mọi giai cấp và tiến tới xã hội không có giai cấp” {7}.

 Trên thực tế, cơ sở của tính cách mạng và tính khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin gắn liền với thực tiễn cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư sản, gắn với phong trào đấu tranh cách mạng của quần chúng vô sản. Bên cạnh đó, tính cách mạng và tính khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin đã cung cấp cho giai cấp vô sản công cụ nhận thức khoa học, chính công cụ này là chìa khóa để luận giải sự ra đời tất yếu của chế độ chủ nghĩa xã hội.

      Bản chất tính cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin đã được chủ tịch Hồ Chí Minh lĩnh hội và áp dụng vào cuộc cánh mạng đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp ở Việt Nam. Với sự chỉ đạo đúng đắn của Nguyễn Ái Quốc, Đảng Cộng Sản Việt Nam đã ra đời và kể từ đó đến nay Đảng ta xác định lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm kim chỉ nam cho hoạt động cách mạng.  

Trong quá trình vận dụng, Đảng ta đã luôn vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin phù hợp với điều kiện ở Việt Nam  trong từng giai đoạn cụ thể. Mỗi một thành tựu Đảng ta giành được đều chứng minh tính khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin khi áp dụng tại Việt Nam. Do đó, chủ nghĩa Mác-Lênin đã trở thành nền tảng tư tưởng vững chắc, phương pháp luận khoa học, giúp Đảng ta nâng cao tầm tư tưởng, tầm trí tuệ, tư duy độc lập, sáng tạo, tìm ra con đường và giải pháp đúng để giải quyết các vấn đề quan trọng của sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Điều này đã chứng minh vị trí, vai trò và ý nghĩa to lớn của chủ nghĩa Mác-Lênin đối với Đảng Cộng sản Việt Nam và đối với cách mạng Việt Nam.  Tuy nhiện, các thế lực thù địch luôn tìm cách phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin, bôi nhọ nói xấu Đảng ta, xuyên tạc hình ảnh chủ tịch Hồ Chí Minh.

Vậy các thế lực thù địch đang làm những gì để xuyên tạc, phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh?

Để chống phá chủ nghĩa Mác - Lênin, các thế lực thù địch, cơ hội chính trị tung ra rất nhiều quan điểm, luận điệu khác nhau, bằng nhiều phương thức, thủ đoạn khác nhau và chúng ta dễ dàng nhận diện những quan điểm đó:

Một là, thế lực thù địch vin vào yếu tố thời đại để phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Chúng cho rằng nay đã là thế kỉ XXI, cuộc cách mạng công nghệ đang phát triển, kinh tế phát triển, toàn cầu hoá và hội nhập phát triển nên chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã bị lỗi thời. Thực tế, thời đại ngày nay đúng là khác rất nhiều so với thời đại ra đời chủ nghĩa Mác-Lênin nhưng những biến đổi đó không vượt ra ngoài những quy luật, những nguyên lý chung nhất mà C.Mác đã khám phá và chỉ dẫn. Hiện tại có một số luận điểm cụ thể của chủ nghĩa Mác-Lênin đã bị thực tiễn lịch sử vượt qua nhưng những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, bản chất khoa học và cách mạng vẫn giữ nguyên giá trị cần phải bảo vệ. Hoàn cảnh lịch sử cụ thể luôn luôn thay đổi, song những quy luật phát triển cơ bản, phổ biến của lịch sử loài người mà chủ nghĩa Mác - Lê-nin nêu lên là không thay đổi, có giá trị trường tồn. Chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn là lý luận và phương pháp luận khoa học cho sự nhận thức xã hội, nhận thức thời đại mà không một học thuyết nào có thể thực hiện được vai trò đó.

Hai là, thế lực thù địch cho rằng tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin “ngoại nhập” từ phương Tây, không phù hợp với Việt Nam. Quan điểm này là sai lầm vì đã không hiểu được sức mạnh của sự trừu tượng hóa, khái quát hóa của lý luận Mác - Lênin. Chủ nghĩa Mác - Lê-nin là lý luận khoa học nên cũng giống như các khoa học khác có giá trị phổ quát, vượt biên giới quốc gia - dân tộc, còn khi áp dụng nó đương nhiên phải chú ý đến điều kiện lịch sử cụ thể của từng quốc gia - dân tộc để tránh giáo điều, máy móc và những thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam từ khi tiếp nhận và vận dụng chủ nghĩa Mác-Lênin đến này là minh chứng sống động, thuyết phục nhất.

Ba là, các thế lực thù địch đem đối lập chủ nghĩa Mác với chủ nghĩa Lênin để phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin. Thành công của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 đã chứng minh tính đúng đắn của quan điểm và phương pháp của V.I.Lênin. Sự đối lập giữa C. Mác với V.I.Lênin mà họ dựng lên là giả tạo, bịa đặt. V.I.Lênin là người mácxít, ông đã tự nhận mình là học trò của Mác: Chủ nghĩa Mác và chủ nghĩa Lênin thống nhất với nhau về bản chất. V.I.Lênin không thể máy móc, giáo điều ngồi chờ cho cách mạng vô sản nổ ra đồng thời ở các nước tư bản phát triển được, mà phải chủ động nhận thức thời cơ, tình thế cách mạng và tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga. V.I.Lênin trung thành với chủ nghĩa Mác trong bản chất cách mạng, khoa học, biện chứng, chứ không phải trung thành một cách máy móc bởi vì học thuyết của các ông không phải giáo điều mà là kim chỉ nam cho hành động.

 

Bốn là, có quan điểm đem đối lập chủ nghĩa Mác-Lênin với tư tưởng Hồ Chí Minh để phủ nhận cả chủ nghĩa Mác-Lênin lẫn tư tưởng Hồ Chí Minh. Quan điểm trên đây là sai lầm cả về lịch sử và logic. Về mặt lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh có cội  nguồn và được hình thành từ việc tiếp thu các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tinh hoa văn hóa của nhân loại mà đỉnh cao là chủ nghĩa Mác-Lênin. 

Chủ nghĩa Mác-Lênin chính là nguồn gốc lý luận quan trọng nhất, là cơ sở chủ yếu nhất để hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh và Người đã vận dụng lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác-Lênin để nghiên cứu  thực tiễn và tìm ra con đường cách mạng Việt Nam, vượt lên trước những nhà yêu nước đương thời, khắc phục được sự khủng hoảng về con đường tiến lên của dân tộc Việt Nam.

Năm là, cho rằng sự sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu là do sai lầm của chủ nghĩa Mác - Lênin. Thực tế sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu là sự sụp đổ của một mô hình chủ nghĩa xã hội  - mô hình chủ nghĩa xã hội tập trung, quan liêu, bao cấp, hành chính, mệnh lệnh, xa rời quần chúng nhân dân với nhiều khuyết tật, chứ không phải là sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội nói chung. Sự sai lầm về đường lối cải tổ của lãnh đạo Đảng và Nhà nước Liên Xô trước đây trên tất cả các lĩnh vực và sự phản bội lại lý tưởng xã hội chủ nghĩa của một số lãnh đạo cao nhất trong Đảng cùng với âm mưu và hoạt động “diễn biến hòa bình” của chủ nghĩa đế quốc, sự chống phá của các thế lực thù địch là những nguyên nhân trực tiếp. Do vậy, không thể quy sự sụp đổ của Liên Xô vào chủ nghĩa Mác-Lênin.  

Trên đây là những dấu hiệu nhận diện sự xuyên tạc chủ nghĩa Mác-Lênin của các thế lực thù địch. Vậy chúng xuyên tạc những gì về tư tưởng Hồ Chí Minh?  

Thứ nhất, các thế lực thù địch có xu hướng phủ nhận Hồ Chí Minh là nhà tư tưởng. Các thế lực thù địch công kích, xuyên tạc tư tưởng Hồ Chí Minh, coi tư tưởng của Người chỉ là sự sao chép nguyên bản, áp dụng khiên cưỡng chủ nghĩa Mác – Lênin... Luận điệu này không hiểu hoặc cố tình xuyên tạc sự thật về tính thống nhất, vận dụng sáng tạo và bổ sung phát triển của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với kho tàng lý luận kinh điển. Những học giả chân chính trên thế giới đều khẳng định “Hồ Chí Minh - nhà tư tưởng {1} và nhấn mạnh: “Những quan điểm lý luận của Hồ Chí Minh và khả năng của Người trong việc sử dụng sáng tạo phương pháp lịch sử và duy vật để giải quyết các hiện tượng xã hội là nguồn gốc của những tư tưởng lỗi lạc của Người. Những tư tưởng của Người đã được kiểm nghiệm trong điều kiện cụ thể của Việt Nam, mở ra những tiềm năng chưa từng có cho các phong trào giải phóng dân tộc {8}.

Thứ hai, thế lực thù địch tuyên truyền không có tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội. Các thế lực thù địch ra sức xuyên tạc rằng, Hồ Chí Minh có quan điểm sâu sắc về giải phóng dân tộc, nhưng hoàn toàn không có tư tưởng về chủ nghĩa xã hội. Chúng xảo biện rằng, toàn bộ sự nghiệp cách mạng do Hồ Chí Minh lãnh đạo tập trung cho giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước... Những luận điệu xuyên tạc trên không chỉ bài bác tư tưởng Hồ Chí Minh, mà còn nham hiểm tách biệt tư tưởng Hồ Chí Minh với bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Sự thật, cống hiến lớn của Hồ Chí Minh cho cách mạng Việt Nam là tư tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Đó là sự lựa chọn duy nhất đúng, một đột phá lý luận rất cơ bản về con đường, mục tiêu và phương thức phát triển của cách mạng. Từ cách mạng giải phóng dân tộc phải đi tới cách mạng xã hội chủ nghĩa và trong khi tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa vẫn tiến hành giải phóng dân tộc theo phương thức thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược cách mạng.

 Thứ ba, chúng cho rằng Nghị quyết của UNESCO không có nội dung tôn vinh Hồ Chí Minh là nhà văn hóa kiệt xuất. Quyển 1 của Nghị quyết trong “Tập biên bản của Đại hội đồng UNESCO Khóa họp 24 tại Pari, ngày 20-10 - 20-11-1987” có đầy đủ nội dung liên quan đến việc tổ chức kỷ niệm 100 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và tôn vinh Người là “Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất Việt Nam”. Quyển 1 Nghị quyết được xuất bản bằng 6 thứ tiếng, có kích thước khổ giấy A4 (20cm x 30cm), bìa màu xanh lá cây đậm, dày 220 trang. Ngoài trang mở đầu và mục lục (từ trang I đến trang IX), tập Nghị quyết gồm 13 mục và phần Phụ lục {9}.  

Thứ tư, tư tưởng, đạo đức của Hồ Chí Minh đã “lỗi thời”, không còn phù hợp. Thực tiễn cho thấy, tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh vẫn giữ nguyên sức sống soi đường chỉ lối cho mọi hành động của Đảng ta. Do đó, khẳng định rằng, tư tưởng Hồ Chí Minh còn nguyên giá trị thời đại. Đó là bởi bản chất cách mạng, khoa học và nhân văn của chính những tư tưởng, đạo đức và bởi sự vận dụng sáng tạo những tư tưởng vượt trước thời đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào thực tiễn Việt Nam, của Đảng Cộng sản Việt Nam, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa chiến lược và sách lược cách mạng trong toàn bộ tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa.

Trải qua hơn 91 năm từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta luôn “kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh;... là nền tảng vững chắc của Đảng ta, không cho phép ai được ngả nghiêng, dao động {2}.

Với những giá trị khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta đã xác định lấy chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng.

  Với những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử của gần 40 năm đổi mới đất nước, tại Đại hội XIII (năm 2021), Đảng ta vẫn tiếp tục khẳng định chủ nghĩa Mác-Lênin cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh là “kim chỉ nam” cho mọi hành động của Đảng. Đại hội XIII đã nêu rõ quan điểm chỉ đạo quá trình đổi mới và phát triển ở Việt Nam. Đó là: “Tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta là phải kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” {3}. Đây được coi là một trong những vấn đề mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, là nền tảng vững chắc của Đảng ta, không cho phép ai được ngả nghiêng, dao động.

Bên cạnh việc kiên định chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mỗi người đảng viên cần nêu cao tinh thần cảnh giác, chủ động đấu tranh với những quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch nhằm chống phá thành quả cách mạng của dân tộc ta. Đó là nhiệm vụ của mỗi tổ chức cơ sở Đảng, của mỗi người đảng viên.

Từ khi đổi mới đất nước đến nay, Đảng đã ban hành nhiều văn bản về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch như: Nghị quyết số 16-NQ/TW (01-8-2007) của Ban Chấp hành Trung ương “Về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới”. Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22-10-2018 của Bộ Chính trị khóa XII, “về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”. Nghị quyết 35 này  nhìn nhận: “Việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch cũng còn những hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới” [2]

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bu-rốp: “Hồ Chí Minh - nhà tư tưởng”, in trong sách: Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia - Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam: Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa lớn, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1995, tr. 277.

2. Bộ Chính trị: Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị  về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.

3. Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tập 1, tr.3.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, t. I., tr.33, 33, 25, 104.

5. V.I.Lênin: Toàn tập, tập 23, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr.49-50, 53.

6. C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr.581.

7. C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, tập 28, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr.661-662.

8. Mạch Quang Thắng - Bùi Đình Phong - Chu Đức Tính: UNESCO với sự kiện tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2013.

9. Tê-shôm Kê-bê-đe: “Giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời đại hiện nay”, in trong sách: Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia - Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam: Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa lớn, Sđd, tr. 88.