Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng và nhu cầu về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) ngày càng được chú trọng, khái niệm phát triển bền vững đã trở thành mục tiêu chiến lược của nhiều quốc gia và tổ chức trên toàn cầu (WCED, 1987). Để hiện thực hóa mục tiêu này, Kế toán Xanh (KTX) đã nổi lên như một công cụ quản lý thiết yếu giúp doanh nghiệp đo lường, đánh giá và báo cáo các tác động môi trường liên quan đến hoạt động kinh doanh (IFAC, 2005).

Ảnh minh họa: Nguồn Internet

Kế toán xanh không chỉ đơn thuần là một phương pháp kế toán mà là một hệ thống thông tin toàn diện, tích hợp các yếu tố môi trường vào quá trình ra quyết định của doanh nghiệp. Mục tiêu của KTX là thúc đẩy sử dụng tài nguyên hiệu quả, giảm thiểu ô nhiễm, và tạo ra giá trị bền vững cho cả doanh nghiệp lẫn xã hội (Gray, 2006).

Trước đây, các yếu tố môi trường thường bị xem nhẹ và không được phản ánh đầy đủ trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Điều này dẫn đến việc bỏ qua những "chi phí ẩn" như chi phí xử lý chất thải, chi phí khắc phục ô nhiễm, và các khoản phạt do vi phạm quy định về môi trường. KTX ra đời nhằm khắc phục hạn chế này, cung cấp một bức tranh toàn diện hơn về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm cả các tác động đến môi trường.

Gần đây, nhận thức về tầm quan trọng của KTX đã có những chuyển biến tích cực trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Áp lực từ các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường quốc tế, và sự thay đổi trong tư duy của doanh nghiệp đã thúc đẩy họ quan tâm hơn đến các vấn đề môi trường. Tuy nhiên, mức độ áp dụng KTX tại các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn thấp. Theo khảo sát của VCCI (2023), chỉ khoảng 20% doanh nghiệp Việt Nam thực hiện các hoạt động KTX ở mức độ cơ bản, chủ yếu tập trung vào việc theo dõi và báo cáo về tiêu thụ năng lượng và phát thải. Các ngành công nghiệp có tác động môi trường lớn như dệt may, da giày và chế biến thực phẩm có tỷ lệ áp dụng KTX cao hơn nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về phạm vi và chất lượng thông tin.

Một số doanh nghiệp tiên phong như Vinamilk và TH True Milk đã bắt đầu thực hiện KTX một cách bài bản. Họ tích hợp các chỉ số môi trường vào hệ thống quản lý và báo cáo, đạt được những kết quả tích cực trong việc giảm thiểu chi phí và nâng cao uy tín thương hiệu. Các doanh nghiệp này không chỉ tạo ra giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, minh chứng cho sự thành công của việc áp dụng KTX. Mặc dù có nhiều lợi ích, thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp đối mặt khi áp dụng KTX là sự thiếu hụt về nguồn lực và kiến thức chuyên môn. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), chưa có đủ nhân lực và tài chính để triển khai KTX một cách hiệu quả. Hơn nữa, hệ thống pháp luật và các hướng dẫn về KTX còn chưa đầy đủ và đồng bộ, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc thực hiện.

Để vượt qua các rào cản và khai thác tối đa tiềm năng của KTX, một số giải pháp có thể được thực hiện:

- Tăng cường nhận thức: Cần tổ chức nhiều chương trình đào tạo và hội thảo để nâng cao nhận thức về KTX cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

- Hoàn thiện khung pháp lý: Nhà nước cần xây dựng một khung pháp lý rõ ràng và đồng bộ về KTX, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai.

- Cung cấp hỗ trợ tài chính: Các chính sách hỗ trợ tài chính, như giảm thuế cho những doanh nghiệp áp dụng KTX hoặc cung cấp các khoản vay ưu đãi, sẽ khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các hệ thống KTX.

- Phát triển công cụ hỗ trợ: Cần phát triển các phần mềm và công cụ hỗ trợ doanh nghiệp trong việc theo dõi và báo cáo các thông tin môi trường.

Kế toán xanh không chỉ là một xu hướng, mà còn là một chiến lược tối quan trọng trong tương lai của các doanh nghiệp tại Việt Nam. Nó mở ra cánh cửa cho sự phát triển bền vững, giúp các công ty tăng cường năng lực cạnh tranh và hội nhập vào thị trường toàn cầu. Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng với sự chuẩn bị đầy đủ và quyết tâm, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể khai thác tiềm năng mà kế toán xanh mang lại, từ đó không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn hướng tới xây dựng một nền kinh tế bền vững.

Tin bài và ảnh: ThS Phạm Thị An, Khoa Kế toán - Tài chính